– strzępki tkankowe kształtu brodawkowatego,
– obecność komórek urzęsionych na powierzchni brodawek,
– „łagodna” chromatyna jąder tworzących te układy komórek,
– pojedyncze obrazy typu „molding” wewnątrz brodawek (12).
Przeciwko rozpoznaniu nowotworu złośliwego (raka niedrobnokomórko- wego, gruczolakoraka, raka oskrzelikowo-pęcherzykowego) przemawiają:
– duża regularność układów przestrzennych,
– występowanie komórek urzęsionych,
– brak atypowego rozkładu chromatyny (12).
Obraz rozrostu nabłonka oskrzelowego obserwuje się jedynie w materia-łach pochodzących z drzewa oskrzelowego, a więc w plwocinie i rozmazach ze szczoteczkowania, pochodzących od paqentów chorujących od dawna na:
– astmę oskrzelową (obraz ten stwierdza się u ponad 4-0 % pacjentów),
– przewlekle zapalenie oskrzeli,
– rozstrzenia oskrzeli (6,12).
Metaplazja płaskonablonkowa
Jest to bodaj najlepiej znany rodzaj zmian w nabłonku pokrywnym, którego poja-wienie się w drzewie oskrzelowym często traktuje się jako bezpośrednie zagrożenie rozwojem nowotworu złośliwego. Z punktu widzenia funkcjonowania mechanizmów obronnych dróg oddechowych jest to niewątpliwe upośledzenie ich sprawności, jednak od metaplazji płaskonabłonkowej do raka nie jest zbyt daleko (12,13,14,17).
Powszechnie uznaje się dwie drogi powstawania metaplastycznego nabłonka płaskiego. Pierwsza z nich i ważniejsza to rozrost komórek zapasowych nabłonka oskrzelowego, a następnie różnicowanie ich w nabłonek wielowarstwowy płaski. Druga polega na bezpośredniej metaplazji nabłonka wałeczkowego w wielowarstwowy płaski (6).
Obraz cytologiczny rozrostu komórek zapasowych (rezerwowych) charak-teryzuje się:
– obecnością strzępków tkankowych utworzonych z małych komórek,
– monomorfizmem ciemno wybarwionych jąder komórkowych,
– skąpą cytoplazmą (12).
Różnicowanie w tym przypadku może niekiedy nastręczać trudności, szczególnie mniej doświadczonym. Wykluczenie raka drobnokomórkowego powinno się opierać przede wszystkim na:
– dużej kohezji komórek,
– monomorfizmie jader,
– braku komórek martwiczych (o pyknotycznych jądrach) (12).
Rozrost komórek zapasowych, czyli wstępną fazę metaplazji płaskonabłon- kowej, obserwuje się w materiale pochodzącym z drzewa oskrzelowego (plwocina, szczoteczkowanie, cewnikowanie). Jest efektem przedłużającego się procesu uszkodzenia tkanki nabłonkowej, np. przewlekłych zapaleń płuc lub koincyden- q’i różnych czynników, niekoniecznie zapalnych (7,14).
