Skoki rozwojowe u niemowlęcia

• wrz 23, 2018
• by admin

Pierwszy rok życia dziecka to czas obfitujący w wiele radosnych momentów, ale też w sytuacje i zdarzenia bardzo niejasne dla rodziców, a przez to i niepokojące. Czasem zdarza się nawet, że z dzieckiem jest wyraźnie „coś nie tak” i choć wcześniej wydawało się, że znamy naszego brzdąca już dość dobrze, teraz niestety znowu nie wiemy, co się z nim dzieje. Jeżeli zatem nasz maluszek jest niespokojny, marudny i źle sypia, a lekarz mimo to stwierdza, że dziecko jest okazem zdrowia, być może mamy do czynienia ze skokiem rozwojowym.

Czym tak naprawdę są skoki rozwojowe, jak długo trwają i czego możemy się spodziewać w trakcie ich występowania?

Wyjaśnienie tego zagadnienia warto rozpocząć od podkreślenia faktu, który wydaje się oczywisty, a o którym zdarza się nam zapomnieć. Pierwszy rok życia dziecka to okres, w którym przechodzi on niezwykle intensywny rozwój. Już nigdy nie powtórzy się aż tak imponujące tempo zmian, jakie dokonują się u naszego dziecka podczas pierwszych dwunastu miesięcy życia. Dotyczy to zarówno sfery fizycznej, jak i psychicznej, nasza pociecha z zupełnie nieświadomego, około trzykilowego maleństwa zmienia się w stosunkowo samodzielnego, energicznego, radosnego brzdąca. Zanim jednak zdmuchniemy razem z nim pierwszą świeczkę na torcie, czeka nas kilka skoków rozwojowych – etapów, kiedy psychika dziecka przechodzi prawdziwe rewolucje. Podczas skoku rozwojowego, trwającego zwykle 2-4 tygodnie, dziecko za sprawą intensywnego rozwoju mózgu odbiera znacznie więcej bodźców i wrażeń, niż do tej pory. Doświadczanie tego może z początku nie być dla malca przyjemne, stąd negatywne zmiany w zachowaniu. Dla rodziców może być to czas niepokojący – czasem bowiem zdarza się, że przed skokiem nasze dziecko nagle na chwilę wydaje się wręcz cofnąć w rozwoju – spokojnie, to typowy objaw. Jeżeli lekarz nie widzi niczego niepokojącego w zachowaniu maluszka, najprawdopodobniej już wkrótce nie tylko wróci on do poprzednich umiejętności, ale też nabierze wielu nowych.

Jako, że temat skoków rozwojowych, ze względu na swoją aktualność wciąż wzbudza wielkie zainteresowanie, dla ułatwienia zaniepokojonym rodzicom zrozumienia zachowania ich dziecka powstał swego rodzaju schemat, harmonogram skoków rozwojowych. Trzeba jednak podkreślić, że jest on tylko wskazówką – nawet, jeśli nasze dziecko idealnie wpasowuje się w „termin” kolejnego skoku, a jego zachowanie znacząco się zmienia, trzeba sprawdzić, czy nie dolega mu nic więcej. Jeżeli lekarz to wykluczy, pozostaje nam uzbroić się w cierpliwość – najpewniej ten czas marudzenia szybko się skończy. Korzystając z harmonogramu skoków rozwojowych, warto też zwrócić uwagę na fakt, że obejmuje on rozwój mózgu, który występował już w życiu płodowym. Wedle tej zasady dzieci urodzone po terminie będą przechodziły dany skok wcześniej i analogicznie, wcześniakom przydarza się to trochę później.

Pierwszy skok rozwojowy w życiu naszego małego człowieka zachodzi dosyć szybko – po skończeniu pierwszego miesiąca życia, czyli około 5 tygodnia. U maleństwa dochodzi w tym okresie do wyostrzenia zmysłów. Obrazy, które widzi, są ostrzejsze, zapachy bardziej wyczuwalne, dźwięki wyraźniejsze, a dotyk znacznie intensywniejszy. Mnogość nowych doznań może z początku wystraszyć maluszka, z tego powodu będzie też on częściej niż dotychczas szukał ukojenia w ramionach mamy lub taty, a przy intensywnym płaczu mogą pojawić się pierwsze łzy. Kiedy jednak nasz bobas przyzwyczai się do zmian, zacznie się częściej uśmiechać – to wielka nagroda dla zmęczonych rodziców.

Kolejny skok rozwojowy zachodzi już około 8 tygodnia życia dziecka. Podczas tego etapu maluszek zaczyna dostrzegać różne wzory – np. w zapachach, dźwiękach czy smaku. Odkrywa także fascynujący fakt – że dłonie należą do niego. Łatwo to zaobserwować, nagle nasz syn czy córka próbuje chwytać przedmioty, z wielkim zainteresowaniem obserwuje też ruchy swoich małych rączek. Pojawiają się pierwsze próby kontroli swoich ruchów i baczniejsze obserwowanie otaczających malucha twarzy.

Po upływie kolejnych czterech tygodni pojawia się następny, z początku trudny okres życia naszego dziecka. To skok rozwojowy niosący za sobą kolejne zmiany w odbieraniu świata. Trzymiesięczne niemowlę zaczyna zauważać takie różnice jak ton głosu. Choć jeszcze dwa miesiące temu dzwoniący telefon nie przeszkadzał mu w drzemaniu, teraz może już być przyczyną nieprzyjemnej pobudki. Nasz maluszek nabiera też wielu nowych umiejętności – łapie przedmioty obiema rączkami (a jego ruchy są przy tym bardziej celne i zgrabniejsze), koordynuje ruchy oczu i głowy podczas śledzenia ruchów innej osoby czy przedmiotu, próbuje też odpychać się nóżkami, siedząc w foteliku. Co bardzo ważne, można też zaobserwować pierwsze próby poznawania świata – objawia się to wkładaniem wszystkiego do wciąż oślinionej buźki.

Między 14 a 19 tygodniem życia pojawia się skok rozwojowy, w którym dziecko zaczyna rozumieć pewne wydarzenia oraz ich sekwencję, np. świadomie zrzuca zabawkę wiedząc, że któreś z rodziców bardzo chętnie ją poda. Potrafi już w pewien sposób wyrazić swoją wolę – na przykład poprzez odpychanie butelki, kiedy nie jest głodne lub cmokanie, kiedy ma ochotę na mleko. Maluszek zaczyna gaworzyć, tworząc zupełnie nowe dźwięki, stopniowo pojawia się także reakcja na własne imię.

Następny skok ma miejsce między 22 a 26 tygodniem, czyli około szóstego miesiąca życia dziecka. To trudny okres zarówno dla rodziców, jak i ich pociechy – u większości brzdąców pojawia się bowiem lęk separacyjny. Dziecko nie potrafi jeszcze zrozumieć, że wychodzący rodzic niedługo wróci, stąd na takie wydarzenie reaguje wzmożonym lękiem, a czasem wręcz przerażeniem i histerią. Zdarza się to nawet wtedy, kiedy mama czy tata wychodzą tylko do drugiego pokoju. O ile wcześniej już nasze dziecko zauważało krótkie sekwencje zdarzeń, tak teraz, jako sześciomiesięczne niemowlę rozumie już więcej – stąd np. niechęć do rozbierania przed zmianą pieluszki. Rozwój fizyczny także jest znaczący, dziecko zaczyna siadać samo, pojawia się chwyt pęsetkowy, potrafi też wkładać i wyjmować przedmioty z pudełek. Fascynacja szczegółami, również typowa dla tego okresu rozwoju, może spowodować, że w nowym pluszaku dziecko najbardziej zainteresuje… przyszyta metka.

Przedostatni skok rozwojowy występuje zwykle około 36 – 40 tygodnia życia. Od tej pory będzie łatwiej – dziecko zaczyna spostrzegać świat tak, jak robią to dorośli. Przede wszystkim, zaczyna ono dzielić świat na kategorie, odkrywa, że coś może np. brzmieć podobnie. Gwałtowne zmiany, jakie można zauważyć u naszej pociechy, badacze przypisują rozwojowi inteligencji. Pojawia się na przykład swoiste poczucie humoru, ale też karmienie przytulanek czy zazdrość o rodzica, przytulającego inne dziecko.

Około 46 tygodnia, czyli w jedenastym miesiącu życia dziecka następuje ostatni już skok rozwojowy – od tej pory rozwój naszego dziecka będzie już zdecydowanie bardziej harmonijny. Nasze niemowlę, które już niedługo wkroczy w dumny wiek poniemowlęcy, zaczyna postrzegać świat tworząc rozbudowane sekwencje. Rozumienie otaczającej go rzeczywistości ułatwia wiedza, jakie fakty zwykle następują po sobie i co to oznacza. Jak na dłoni widać indywidualność naszej pociechy, która wskazuje na interesujące go przedmioty, protestuje, kiedy nie ma ochoty czegoś zrobić (i coraz częściej używa słowa „nie”) czy wyraźnie daje do zrozumienia, że chce się wspólnie pobawić. Kiedy skończy się ten skok rozwojowy, dziecko zaskoczy rodziców, naśladując dźwięki wydawane przez zwierzęta bądź wspinając się po ulubione chrupki.

Pierwszy rok życia naszego dziecka obfituje w różnorodne wydarzenia i próby ich zrozumienia, co nierzadko jest dla niego trudne. Zanim świat stanie się dla naszej pociechy interesujący i zabawny, intensywność doznawanych bodźców może go przytłaczać. Nasza rola w tym, aby wspierać go w tych momentach i gwarantować mu poczucie bezpieczeństwa. Nawet, jeśli nasze maleństwo wydaje się być chwilami wręcz uciążliwe i nieznośne, pierwszymi uśmiechami, kroczkami i radością życia wynagrodzi nam trudne chwile ponad wszelką normę.