Ostre zapalenie tkanki mózgowej na tle zakaźnym jest najczęściej wywołane przez wirusy, w tym – w około 80% przypadków przez enterowirusy, a także arbowirusy przenoszone przez owady (głównie kleszcze i komary).
Inne przyczyny tego schorzenia to: gruźlica, kiła oraz borelioza.
SPOSÓB ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ
Choroba rozprzestrzenia się w sposób zależny od czynnika przyczynowego:
drogą kropelkową – przez obecne w powietrzu cząsteczki wydzieliny z nosa lub gardła chorego,
ukąszenie przez zakażonego owada – wywołane przez arbowirusy.
OKRES WYLĘGANIA
Okres wylęgania zależy od czynnika wywołującego i np. na enterowirusy wynosi on 4-6 dni.
OKRES ZAKAŹNOŚCI
Jest on zmienny w zależności od czynnika patogennego.
OBJAWY
Łagodne postacie zapalenia mózgu objawiają się:
gorączką,
bólami głowy,
brakiem apetytu,
sennością,
nadwrażliwością na światło,
ogólnym złym samopoczuciem.
W ciężkich przypadkach może pojawić się:
wysoka gorączka,
silne bóle głowy,
nudności,
wymioty,
sztywność karku,
a także cała gama objawów neurologicznych i psychiatrycznych, takich jak: drgawki, zamazane widzenie, „splątanie”, zmiany osobowości, zaburzenia mowy i słuchu, omamy i urojenia, trudności w poruszaniu się, ruchy mimowolne, utrata czucia w pewnych okolicach ciała, zanik pamięci, apatia, senność i śpiączka.
U niemowląt należy zwracać szczególną uwagę na pojawienie się wymiotów, nieruchome lub wybrzuszone ciemiączko, a także nieprzerwany krzyk i niezwykłe rozdrażnienie.
CZAS TRWANIA OBJAWÓW
Ostra faza w większości typów tego schorzenia trwa zwykle od kilku dni do tygodnia, a powrót do zdrowia zajmuje 2-3 tygodnie. W ciężkich przypadkach dziecko wymaga jednak hospitalizacji, a powrót do zdrowia trwa kilka tygodni lub jeszcze dłużej.
KIEDY DO LEKARZA?
LEKARZA NALEŻY NATYCHMIAST WEZWAĆ KIEDY ZAUWAŻYSZ U SWOJEGO DZIECKA KTÓRYKOLWIEK Z WYMIENIONYCH WYRZEJ OBJAWÓW, A SZCZEGÓLNIE WTEDY, GDY W TRAKCIE REKONWALESCENCJI PO ODRZE, ŚWINCE LUB OSPIE WIETRZNEJ POJAWIA SIĘ U NIEGO WYSOKA GORĄCZKA.
ROZPOZNANIE
Ustalenie rozpoznania dokonuje się poprzez analizę objawów i badań dodatkowych, do jakich należy:
badanie krwi,
badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (poprzez pobranie go drogą nakłucia (punkcji) lędźwiowego na obecność zakażenia),
wykonanie encefalogramu (EEG) – czyli badania czynności elektrycznej mózgu,
a także badania obrazowe – rezonans magnetyczny (MRI) lub tomografia komputerowa (CT), które uwidaczniają obrzęk mózgu i inne zmiany chorobowe.
LECZENIE
W łagodnych przypadkach dziecko pozostaje w domu na czas leczenia, w cięższych natomiast konieczny jest pobyt w szpitalu. W większości przypadków przyczynie wirusowej choroby można dziecku podać nieaspirynowe leki przeciwzapalne dla zmniejszenia gorączki i bólu głowy, a przede wszystkim trzeba zapewnić mu pełen komfort i wypoczynek w przyciemnionym pokoju, z dala od hałasu, jaskrawego światła i wszelkich bodźców drażniących. W opryszczkowym zapaleniu mózgu podaje się leki przeciwwirusowe, np. acyklowir, a w bakteryjnym odpowiednio dobrane antybiotyki.
Pamiętajmy jednak o tym, aby leczenia nie przeprowadzać na własną rękę, nigdy bez udziału lekarza.
ZAPOBIEGANIE
Zapaleniu mózgu można zapobiec drogą odpowiednich szczepień ochronnych. W regionach obfitujących w miesiącach letnich w komary bezpiecznie jest nie wypuszczać dzieci na powietrze od zmierzchu do świtu, kiedy to komary wylatują na żer. Warto także wtedy dzieci ubierać w rzeczy lekkie i przewiewne, ale zakrywające jak największe partie skóry. Unikaj spacerów z dzieckiem wieczorem koło stojących zbiorników wody – jest to prawdziwa wylęgarnia komarów.
Aby zapobiec ugryzieniu przez kleszcza, nie pozwól dziecku chodzić po lesie inaczej niż w długich spodniach i swetrze czy w bluzie z długimi rękawami. Wpuszczaj nogawki spodni w skarpetki i dokładnie oglądaj ciało dziecka po powrocie z wycieczki do lasu. Dopilnuj także szczepienia zwierząt domowych przeciwko wściekliźnie.
POWIKŁANIA
Większość dzieci po przebytym wirusowym zapaleniu mózgu powraca całkowicie do zdrowia, zależy to jednak od stopnia nasilenia choroby i jej przyczyny. Ciężkie zapalenie mózgu może doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń układu nerwowego, z następstwami w postaci padaczki, zaburzeń wzroku lub słuchu, upośledzenia umysłowego czy niedowładów. Opryszczkowe zapalenie mózgu może mieć tragiczne w skutkach powikłania.
